„Ocalony przez poezję” – koncert pamięci Jerzego Kozarzewskiego

Jerzy Kozarzewski, ps.”Konrad: żołnierz NSZ, poeta.

Walczył przeciwko okupantowi hitlerowskiemu i  sowieckiemu, następnie był więziony w obozach Auschwitz i Madhausen. 

Po II Wojnie Światowej w PRL skazany na śmierć. Kara została zamieniona na wyrok 10 lat więzienia dzięki interwencji Juliana Tuwima u prezydenta Bieruta. 

Niezwykła historia życia i twórczość Jerzego Kozarzewskiego nie są znane szerszej publiczności. Dlatego postanowiliśmy przygotować spektakl, w którym teksty Jerzego Kozarzewskiego są śpiewane przez Klaudię Kwaśny, a także interpretowane przez Marcina Kwaśnego do muzyki Patryka Góreckiego.

Spektakl-koncert „Ocalony przez poezję” to biografia poety, żołnierza, męża i ojca opowiedziana poprzez jego wiersze. Począwszy od szczęśliwego dzieciństwa i młodości, poprzez walkę zbrojną, Powstanie Warszawskie i wojenną tułaczkę, osadzenie w komunistycznym więzieniu oraz rozkwit talentu poetyckiego i popularyzację twórczości w latach dziewięćdziesiątych. Na koncert złoży się 16 utworów w interpretacji Klaudii Kwaśny (sopran), Marcina Kwaśnego (recytacja i śpiew – baryton) z muzyką Patryka Góreckiego. Kompozytor będzie towarzyszył artystom, grając na żywo na gitarze.

Do koncertu zostały wybrane utwory, które są reprezentatywne dla każdego z okresów życia Jerzego Kozarzewskiego. Począwszy od szczęśliwego dzieciństwa i młodości, poprzez walkę zbrojną, Powstanie Warszawskie i wojenną tułaczkę, osadzenie w komunistycznym więzieniu oraz rozkwit talentu poetyckiego i popularyzację twórczości w latach dziewięćdziesiątych. Skazany na śmierć, a po interwencji Juliana Tuwima wyrok zamieniono mu na 10 lat więzienia. Stryjeczny prawnuk Cypriana Kamila Norwida emocje i stosunek do świata wyrażał w wierszach, które w więzieniu zapamiętywał, a po uwolnieniu pisał i wydawał. 

O bohaterze spektaklu

Jerzy Kozarzewski to wybitna postać w polskiej historii i literaturze, wciąż mało znana.  Jego twórczość nie była nigdy prezentowana w formie zwartej całości w formie pieśni i melorecytacji. 

Jerzy Kozarzewski urodził się 21 października 1913 r. w Trawnikach, w rodzinie inteligenckiej. Był prawnukiem Cypriana Kamila Norwida.  Służbę wojskową odbył w 5. Pułku Strzelców Podhalańskich. W sierpniu 1939 r. został wcielony do 43 Pułku Strzelców Kresowych w Równem. Klęska wrześniowa była dla Jerzego Kozarzewskiego katastrofą osobistą. Właśnie wtedy zaczął pisać utwory poetyckie. Działalność konspiracyjną prowadził w Krakowie, gdzie był szefem Okręgu Krakowskiego. Wspólnie z poślubioną w 1943 r. żoną Magdaleną walczył w Powstaniu Warszawskim. Po klęsce Powstania Jerzy Kozarzewski znalazł się w obozie śmierci, najpierw w Oświęcimiu, potem w Mauthausen. Magdalena Kozarzewska szukała męża, pisząc do 120 obozów. Z jednego z nich dostała informację, że Jerzy żyje. Do Polski Kozarzewski wrócił jako emisariusz z zadaniem utworzenia drogi łączności między krajem a ośrodkiem emigracyjnym. Jako emisariusz NSZ na kraj przecierał szlak przerzutowy i kurierski przez Regensburg-Pilzno-Pragę-Cieszyn-Dziedzice, zwany „Drogą Konrada”. „Konrad” stał się jego pseudonimem organizacyjnym. W październiku 1945 został aresztowany i w pokazowym procesie skazany na śmierć. Magdalena Kozarzewska zwróciła się do poety Juliana Tuwima z prośbą o interwencję. List Tuwima do Bieruta, który jest elementem projektu, bo znajdzie się w programie koncertu, odniósł skutek. Karę śmierci zamieniono Jerzemu Kozarzewskiemu na 10 lat więzienia. 

Kozarzewski był osadzony w Warszawie, Wronkach, Rawiczu i w obozie pracy w Piechcinie koło Inowrocławia. W więzieniu nie mógł pisać, więc wiersze notował w pamięci. Jako poeta Jerzy Kozarzewski zaistniał w latach 60-tych, a w latach 90-tych zaczęto wydawać jego wiersze. W Nysie, gdzie zamieszkał współtworzył obecną Państwową Szkołę Muzyczną. Od Prezydenta RP otrzymał Order Odrodzenia Polski. Zmarł 1 lutego 1996 r.

Twórcy spektaklu:

Reżyseria: Marcin Kwaśny

Teksty: Jerzy Kozarzewski

Muzyka: Patryk Górecki

Występują: Klaudia Kwaśny, Marcin Kwaśny, Patryk Górecki

Sufler: Dorota Bogucka

Informacje o Twórcach

MARCIN KWAŚNY – aktor, scenarzysta, reżyser. 
Ukończył Akademię Teatralną im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie (2002 r.), uzyskując w trakcie studiów prestiżowe stypendium Katarzyny Frank-Niemczyckiej. Aktor stołecznego Teatru Kwadrat (od 2002 r.), następnie Teatru Polskiego. Zdobywca wielu nagród aktorskich i wyróżnień, m.in.: wyróżnienia „Opus Film” na XX Festiwalu Szkół Teatralnych w Łodzi (2002 r.), wyróżnienia na Ogólnopolskim Festiwalu Komedii Talia” w Tarnowie za monodram Marka Koterskiego „Nienawidzę” (2004 r.), Grand Prix na IV Festiwalu Sztuki Słowa „Verba Sacra” w Poznaniu (2004 r.) głównej nagrody aktorskiej za rolę w filmie „Rezerwat” na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym „Golden Brig” w Odessie (2008 r.). Jest laureatem nagrody za scenariusz (wraz z Łukaszem Palkowskim) na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym Krajów Nadbałtyckich w Swietłogorsku (2008 r.). 

Jego debiutem w Teatrze Telewizji był spektakl „Edward II” Marlowa w reż. Macieja Prusa (2002 r.). Zagrał kilkadziesiąt ról epizodycznych, kilkanaście drugoplanowych i kilka głównych w filmach polskich i zagranicznych, w tym m.in. „Rezerwat”, „Wszyscy jesteśmy Chrystusami”, „Wyklęty” „Kamerdyner”, „7 uczuć”, „Polowanie na Anglika”, „Patagonia”, „Aglaja”, „Wyszyński – Zemsta czy przebaczenie” i „Dom Wybranych”. 

W 2021 r. zadebiutował jako reżyser krótkometrażowego filmu „Spowiedź”.

Jako reżyser debiutował spektaklem „Wariactwa według Czechowa” (2009 r.). Razem z policjantem Marcinem Skórą napisał sztukę pt „Kto dogoni psa?”, którą wyprodukował w Teatrze Ochoty w Warszawie (2009 r.). W „Teatrze na Bielanach” wyreżyserował spektakle „Hiob” i „Życie w zasięgu ręki”. W Teatrze Oratorium wyreżyserował spektakl „Mój syn, Maksymilian” i zagrał w spektaklu „Sceny z wieczernika” – wersja sceniczna oraz Teatr TVP .

Jest założycielem Fundacji Między Słowami, która w 2017 r. zakończyła produkcję filmu „Wyklęty”. Jest laureatem nagrody im. Siedzikówny „Inki”. 

KLAUDIA KWAŚNY – śpiewaczka (sopran) – rozpoczęła edukacje muzyczną w klasie fletu p. Aleksandry Zienkiewicz w Państwowej Szkole Muzycznej w Olsztynie. O wyborze kierunku studiów zadecydowała pasja śpiewu chóralnego i solistycznego. W 2009 roku podjęła studia w Royal Conservatoire of Scotland w Glasgow w Szkocji pod kierownictwem prof. Helen Lawson. Już od pierwszego roku brała udział w licznych konkursach szkoły i miała zaszczyt reprezentować konserwatorium w państwowym konkursie Junior Kathleen Ferrier. Podczas studiów Klaudia współpracowała ze Szkocką Operą Narodową m.in. przy produkcjach oper takich jak: Przygody Liska Chytruska L. Janáčeka czy Koronacji Popei C. Monteverdiego. W 2014 roku otrzymała stypendium Dewer Arts Award oraz stypendium Konserwatorium na kontynuację studiów w studium operowym im. Alexandra Gibsona w Glasgow. W tym samym czasie rozpoczęła współpracę z mezzosopranistką Clare Shearer. Jej repertuar operowy powiększył się o takie role jak: Adina w L’elisir d’amore, Marcellina w Fidelio, Nanetta w Falstaff, Ninetta w La Gazza Ladra, Barberina w Le nozze di Figaro oraz Despina w Cosi fan tutte. 

W 2015 roku Klaudia wygrała konkurs pieśni im. Tony and Tania Webster. W swoim dorobku ma również złoty medal szkockiej pieśni William Allan Prize i wyróżnienie na ogólnopolskim konkursie w Drezdenku. Była finalistką międzynarodowego konkursu im. Ady Sari. 

PATRYK GÓRECKI – muzyk instrumentalista, wokalista, kompozytor oraz instruktor muzyki. Ukończył Państwowy Zespół Szkół Muzycznych w Bydgoszczy w klasie gitary. Youtuber – twórca kanału JMP Akademia I JMP Academy promujących naukę muzyki oraz gry na instrumentach. Tworzy muzykę elektroniczną, religijną i wokalno- instrumentalną.

Parafia Wszystkich Świętych w Warszawie